Η μεγάλη σημασία και αξία του μηνίσκου στη λειτουργία του γόνατος έχει πλέον γίνει πλήρως κατανοητή από όλη την επιστημονική κοινότητα, αλλά και το ευρύ κοινό. Το γόνατο έχει δύο μηνίσκους (έσω και έξω) οι οποίοι έχουν σχήμα ημισελήνου. Με απλά λόγια κάθε μηνίσκος λειτουργεί ως ανάρτηση του γόνατος, προστατεύοντας τους χόνδρους του μηρού και της κνήμης.
Σε περίπτωση που ένας μηνίσκος είναι βαριά τραυματισμένος (σύμπλοκες ρήξεις μηνίσκου) συνήθως δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί συρραφή με καλές πιθανότητες επιτυχίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις επιλέγεται αναγκαστικά μερική ή υφολική μηνισκεκτομή. Χωρίς την προστατευτική ιδιότητα των μηνίσκων (ως «αμορτισέρ» της άρθρωσης) εμμένων άλγος, υποτροπιάζων ύδραρθρο και σημεία αρθρίττιδας μπορεί κάποιες φορές να αναπτυχθούν.
Για τους περισσότερους ασθενείς, που αυτά τα συμπτώματα αναπτύσσονται σε ηλικίες άνω των 55 ετών (και πάντα ανάλογα με τις δραστηριότητες του ασθενούς) , η επιλογή της ολικής αρθροπλαστικής γόνατος, της μονοδιαμερισματικής ή της οστεοτομίας γόνατος είναι οι σωστότερες συνήθως επιλογές. Για νέους ασθενείς όμως, οι προαναφερθείσες επεμβάσεις δεν είναι συνήθως αποδεκτές. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο εξειδικευμένος ορθοπεδικός θα πρέπει να σκεφτεί την επιλογή της μεταμόσχευσης μηνίσκου.
Ο στόχος της μεταμόσχευσης του μηνίσκου είναι η αντικατάσταση του αφαιρεθέντος (συνήθως από προηγούμενη επέμβαση) τμήματος μηνίσκου με το μηνισκικό μόσχευμα (που εύκολα βρίσκουμε στην αγορά από κάποια εταιρεία), ώστε να καθυστερήσουμε την περαιτέρω εκφύλιση του χόνδρου του γόνατος.
Βασικά κριτήρια που πρέπει να τηρούνται ώστε κάποιος ασθενής να κριθεί κατάλληλος για την επέμβαση αυτή είναι:
- Νέος (κάτω των 55 ετών) και όχι υπέρβαρος ασθενής (BMI λιγότερο από 30)
- Εμμένων ύδραρθρο και πόνος, που δεν υφίεται με συντηρητικά μέσα για πάνω από 6 μήνες
- Έλλειψη άνω του 50% της μάζας του προς μεταμόσχευση μηνίσκου
- Σταθερό γόνατο, χωρίς ρήξεις πρόσθιου ή/και οπίσθιου χιαστού ή άλλων συνδέσμων. Αν υφίσταται τέτοια ρήξη, πρέπει και αυτή να αντιμετωπιστεί ταυτόχρονα ή σε προηγούμενη επέμβαση από αυτή της μεταμόσχευσης μηνίσκου
- Ευθύς μορφότυπος γόνατος. Σε περίπτωση ραιβογονίας ή βλαισογονίας πρέπει να συζητηθεί και η οστεοτομία του γόνατος με τον ασθενή
- Φυσιολογικός χόνδρος. Επίσης αν υφίστανται βλάβες χόνδρου, πρέπει να αντιμετωπιστούν ταυτόχρονα με τη μεταμόσχευση μηνίσκου
Η μεταμόσχευση μηνίσκου πραγματοποιείται πλέον αρθροσκοπικά (χωρίς να ανοίγουμε την άρθρωση του γόνατος), εκτός της περίπτωσης που χρειαζόμαστε μόσχευμα μηνίσκου με οστικά blocks για αντικατάσταση και των ριζών του προς μεταμόσχευση μηνίσκου. Στη σπάνια αυτή περίπτωση, πραγματοποιούμε mini αρθροτομή, ώστε να περάσουν τα οστικά blocks στην άρθρωση. Η καθήλωση του μοσχεύματος του μηνίσκου γίνεται με ειδική τεχνική (outside-in, inside-out ή all-inside) ανάλογα την ανατομική περιοχή του μηνίσκου που μεταμοσχεύουμε.
Οι ρίζες του μηνίσκου (meniscal roots) πρέπει να εκτιμηθούν σωστά και αξιόπιστα από έμπειρο ορθοπεδικό χειρουργό στη μαγνητική τομογραφία, ώστε να γίνει σωστή επιλογή μοσχεύματος μηνίσκου. Ένα από τα πλέον συχνά σφάλματα είναι η λαθεμένη επιλογή μοσχεύματος μηνίσκου για μεταμόσχευση, λόγω κακής ποιότητας μαγνητικής τομογραφίας ή μη σωστής εκτίμησής της.
Οι πιθανότητες επιπλοκών μετά τη μεταμόσχευση μηνίσκου είναι σπανιότατες. Αφορούν σε δυσκαμψία, επανεγχείρηση λόγω ατελούς ενσωμάτωσης, αιμάτωμα, μόλυνση και νευρικές βλάβες. Η σύγχρονη αναγεννητική ιατρική σε συνεργασία με την ορθοπεδική χειρουργική μας δίνει επιπλέον τη δυνατότητα της μεταμόσχευσης μηνίσκου συνδυαστικά με τη χρήση βλαστοκυττάρων από τον ίδιο τον ασθενή. Η επιλογή αυτή φαίνεται να βελτιώνει την ενσωμάτωση του μοσχεύματος του μηνίσκου στο γόνατο και να δρα ευεργετικά στον έλεγχο του πόνου. Η μεταμόσχευση του ικριώματος του μηνίσκου δρα ως υπόστρωμα, ώστε ο οργανισμός να μπορέσει μέσα στο πορώδες ικρίωμα να αναπλάσει μηνισκικό ιστό και εν τέλει μηνίσκο.
Ίσως το σημαντικότερο κομμάτι της επέμβασης αυτής είναι –πέραν της άρτιας και σωστής χειρουργικής τεχνικής- η πλήρης και αξιόπιστη φυσικοθεραπευτική προσέγγιση του ασθενούς. Τα βασικά κλειδιά της επιτυχίας στην αποκατάσταση μετά από ένα τέτοιο χειρουργείο είναι η πρόοδος με βάση τα κριτήρια και η υπομονή. Ο έλεγχος του υδράρθρου, ο έλεγχος του πόνου, το πλήρες εύρος κίνησης και η επανάκτηση της δύναμης του τετρακεφάλου και των υπόλοιπων μυών είναι οι κύριοι παράγοντες που ένας φυσικοθεραπευτής πρέπει να ελέγχει ώστε να οδηγήσει με ασφάλεια τον ασθενή στην πλήρη αποθεραπεία του.